Co to jest smog i jak powstaje? Sprawdź, czy urządzenia grzewcze mogą się przyczynić do jego produkcji

Z tekstu dowiesz się:

• co to jest smog,
• czym się różni smog londyński od smogu fotochemicznego,
• jakie są przyczyny powstawania smogu,
• dlaczego warto zadbać o termomodernizację domu,
• jak walczyć ze smogiem dzięki rządowemu programowi Czyste Powietrze.

Wysokie stężenie zanieczyszczeń i smog są problematycznym zjawiskiem nie tylko w największych miastach, takich jak Warszawa lub Kraków. Najbardziej zanieczyszczone miasta w Polsce to Nowa Ruda, Nowy Targ, Sucha Beskidzka, Nowe Miasto Lubawskie, Nowy Sącz, Szczawnica i Wadowice.

Przeczytaj: Co Polacy wiedzą o smogu?

Według Polskiego Alarmu Smogowego zanieczyszczone powietrze zabija nawet 45000 osób w kraju! Czym jednak dokładnie jest smog i jak z nim walczyć? Poznaj swojego przeciwnika.

Smog – co to jest za zjawisko?

Smogiem nazywa się zjawisko gęstej mgły, która wytworzyła się w sposób nienaturalny. Jest to efekt działań człowieka oraz niesprzyjających warunków przyrody. Smog zawiera wysokie stężenie drażniących, a jednocześnie bardzo szkodliwych substancji, których wdychanie może powodować poważne problemy ze zdrowiem oraz degradację środowiska.

Z czego składa się smog? Do trujących substancji należą m.in.:

• dwutlenek siarki – powoduje skażenia obszarów naturalnych. W powietrzu się utlenia, a w połączeniu z wodą tworzy kwas siarkowy odpowiedzialny m.in. za powstawanie kwaśnych deszczy;
• tlenki azotu – są trujące dla organizmów żywych. Mogą przyczyniać się do uszkodzeń płuc i powstawania chorób nowotworowych;
• tlenek węgla – czyli czad, który jest bardzo niebezpieczny dla ludzi i zwierząt. Tlenek węgla blokuje bowiem przenoszenie tlenu.

To tylko niektóre z wielu związków zawartych w smogu. Poza nimi w gęstej i trującej mgle występują również cząsteczki pyłów zawieszonych – PM1, PM2,5 i PM10. Im mniejsza wartość liczbowa przy oznaczeniu „PM”, tym mniejsza jest średnica (w mikrometrach) drobin pyłu.

Najmniejsze drobiny stanowią największe zagrożenie dla ludzkiego zdrowia, ponieważ z powodu swoich rozmiarów są w stanie bez trudu przedostać się przez ściany komórkowe pęcherzyków płucnych, a następnie trafić do układu krwionośnego. Większe drobiny nieustannie podrażniają układ oddechowy, co stanowi szczególne niebezpieczeństwo dla astmatyków oraz osób cierpiących na choroby układu oddechowego i krwionośnego.

Co to smog londyński i smog fotochemiczny?

Zauważalny w Polsce smog powstaje wskutek dużego stężenia zanieczyszczeń występujących w powietrzu przy bezwietrznej pogodzie i niskich temperaturach – głównie późną jesienią i zimą (od listopada do lutego). Jest to tak zwany smog londyński, nazywany również smogiem kwaśnym i smogiem siarkowym.

Drugi rodzaj smogu, smog fotochemiczny, powstaje w miesiącach letnich. Gdy dni są bardzo słoneczne, temperatura powietrza przekracza 25°C, a na ulicach panuje duży ruch, do atmosfery przedostaje się mnóstwo szkodliwych cząsteczek.

Dlaczego powstaje smog? Przyczyny występowania

Główną, antropogeniczną przyczyną powstawania smogu jest tzw. niska emisja. Jest to emisja spalin, która ma miejsce do umownej wysokości określonej na poziomie 40 metrów. Odpowiedzialny jest za nią głównie sektor komunalno-mieszkaniowy. To właśnie niska emisja generuje ponad 85% pyłów PM10 w powietrzu. Emisja należącego do WWA (policyklicznych węglowodorów aromatycznych) rakotwórczego benzo(a)pirenu pochodzi w aż 87% ze spalania paliw w gospodarstwach domowych.

Problem niskiej emisji i przekraczania dopuszczalnych poziomów stężeń zanieczyszczeń nie dotyczy zatem wyłącznie dużych miast, ale także mniejszych miejscowości, cechujących się zabudową jednorodzinną wyposażoną w liczne kotłownie stałopalne. Domowe kotłownie spalające węgiel w największym stopniu ponoszą winę za powstawanie trującej, niskiej emisji. Szczególnie wtedy, gdy domy wyposażone są w tzw. „kopciuchy”, czyli urządzenia grzewcze niespełniające żadnych norm i niepodlegające klasyfikacji. Dodatkową wadą „kopciuchów” jest brak jakiegokolwiek procesu automatyzacji spalania i dozowania paliwa, co jednak jest stosunkowo trudne do precyzyjnej regulacji w przypadku paliw stałych.

Jakie są jeszcze przyczyny smogu?

• Przemysł – zwłaszcza paliwowo-energetyczny, elektromaszynowy, chemiczny i spożywczy.
• Transport drogowy – głównie samochody na benzynę i ropę, a także transport ciężki. Pod uwagę należy brać nie tylko emisję spalania paliw, ale też emisję pyłu ze ścierania mechanicznego opon, hamulców, nawierzchni drogowej itp. oraz emisję par (utlenianie się par z systemu paliwowego pojazdu).
• Produkcja energii – głównie energii ze źródeł nieodnawialnych, ale też produkcja maszyn i ingerencja człowieka w środowisko naturalne, aby stworzyć miejsca pod budowę nowych elektrociepłowni lub miejskich kotłowni.
• Rolnictwo – produkcja maszyn i ich użytkowanie, a także stosowanie oprysków, w wyniku których do atmosfery przedostają się szkodliwe substancje.
• Inne źródła – np. transport morski, kolejowy i lotniczy.

Przeczytaj: Ochrona przed skutkami smogu

Jak zapobiegać smogowi?

Nawet mniejsza ilość szkodliwych cząsteczek (w porównaniu do np. zanieczyszczeń emitowanych przez zakłady przemysłowe), która jest produkowana regularnie przez niemal każdego właściciela domu, ma największy wpływ na powstawanie smogu. Na ekologiczne zmiany powinny więc być gotowe nie tylko duże korporacje i przedsiębiorstwa, ale też każdy człowiek, który ogrzewa swój dom.

Co możesz zrobić dla środowiska i swojego przyszłego bezpieczeństwa?

1. Sprawdź, w jakim stanie są Twoje urządzenia grzewcze. Jeśli masz jeszcze w swoim domu stary kocioł węglowy, pomyśl, ile materiału potrzebujesz w trakcie każdego sezonu grzewczego, aby pracował on sprawnie. Gdy uznasz, że zużywasz za dużo węgla, co ma wpływ zarówno na środowisko naturalne, jak i na Twój domowy budżet rozważ wymianę kotła. Na rynku znajdziesz wiele energooszczędnych, a jednocześnie ekologicznych urządzeń, które są znacznie wydajniejsze niż te stare. Mogą to być np. gazowe kotły kondensacyjne, które do ogrzewania wykorzystują także ciepło ze spalin, lub pompy ciepła, które czerpią energię z odnawialnych źródeł. Dzięki tym urządzeniom można stworzyć energooszczędny dom, a nawet niemal całkowicie ograniczyć rachunki za ogrzewanie.

2. Oceń stan swojego domu. Pamiętaj, że jeśli Twój dom jest nieprawidłowo ocieplony, to nowe urządzenia grzewcze będą musiały pracować z większą mocą. W ten sposób będą zużywać więcej energii do ogrzania budynku. Zastanów się więc, czy Twój dom nie wymaga pełnej termomodernizacji.

Jak zwalczyć smog i cieszyć się czystym powietrzem?

Twoje działania podejmowane na rzecz zmniejszania zanieczyszczeń mają bardzo duże znaczenie. Mogą przyczynić się do poprawy jakości powietrza w Twojej okolicy. Dodatkową korzyścią będzie także większa energooszczędność. Gdy wymienisz urządzenie grzewcze i zadbasz, aby nagromadzone w domu ciepło nie wydostawało się na zewnątrz, zauważysz wyraźne obniżenie swoich rachunków.

Nie obawiaj się też, że ceny nowych urządzeń grzewczych przerosną Twoje możliwości finansowe. Zgłoś swój wniosek do programu Czyste Powietrze i uzyskaj dofinansowanie na termomodernizację i wymianę urządzenia grzewczego, o ile nowa pompa ciepła lub kocioł będą znajdować się na liście ZUM. Możesz też skorzystać z lokalnych programów antysmogowych lub obniżyć koszt remontu dzięki uldze termomodernizacyjnej.

Przeczytaj: Kto może uzyskać dotację na nowy system ogrzewania? Zobacz, ile jesteś w stanie zaoszczędzić

Pokonaj smog i wybierz ekologiczne urządzenia grzewcze!

• Pobierz darmowy e-book i zobacz, jak uzyskać nawet 90% dofinansowania z programu Czyste Powietrze
• Poznaj inne formy dofinansowań
• Skorzystaj z kalkulatora kosztów ogrzewania

Dowiedz się więcej